Ngày 23/6/2023, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, kỳ họp thứ 5 đã thông qua Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 (gọi tắt là Luật Đấu thầu 2023) với nhiều nội dung được sửa đổi, bổ sung so với quy định hiện hành, trong đó có một số điểm mới đáng chú ý như sau:

1. Bổ sung phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu

So với Luật Đấu thầu 2013 thì Luật Đấu thầu 2023 đã có sự điều chỉnh, sắp xếp, cơ cấu lại nội dung quy định về Phạm vi điều chỉnh và Đối tượng áp dụng giữa Điều 1 và Điều 2. Theo đó 03 trường hợp áp dụng Luật Đấu thầu gồm:

- Hoạt động lựa chọn nhà thầu có sử dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn từ nguồn thu hợp pháp theo quy định của pháp luật của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập để:

+ Thực hiện dự án đầu tư, dự toán mua sắm;

+ Cung cấp sản phẩm, dịch vụ công; mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế; mua hàng dự trữ quốc gia, thuê bảo quản hàng dự trữ quốc gia;

- Hoạt động lựa chọn nhà thầu để thực hiện:

+ Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ;

+ Gói thầu trang bị cơ sở vật chất – kỹ thuật, máy móc, thiết bị hỗ trợ phát triển khoa học và công nghệ từ quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp nhà nước;

- Hoạt động lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư kinh doanh gồm:

+ Dự án đầu tư có sử dụng đất thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai;

+ Dự án đầu tư thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật quản lý ngành, lĩnh vực;

Ngoài ra tại khoản 4 Điều 2 Luật Đấu thầu 2023 đã có quy định mở hơn so với khoản 2 Điều 2 Luật Đấu thầu 2013 là: “Tổ chức, cá nhân có hoạt động đấu thầu không thuộc trường hợp quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này được tự quyết định chọn áp dụng toàn bộ hoặc các điều, khoản, điểm cụ thể của Luật này”.

2. Ưu tiên doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ dự thầu gói xây lắp có giá đến 05 tỷ đồng

Khoản 1 Điều 10 Luật Đấu thầu 2023 quy định cụ thể 08 đối tượng được hưởng ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu bao gồm:

- Hàng hóa có xuất xứ Việt Nam.

- Sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

- Nhà thầu trong nước sản xuất hàng hóa có xuất xứ Việt Nam phù hợp với hồ sơ mời thầu.

- Nhà thầu nước ngoài liên danh với nhà thầu trong nước mà nhà thầu trong nước đảm nhận từ 25% trở lên giá trị công việc của gói thầu.

- Nhà thầu trong nước tham dự thầu với tư cách độc lập hoặc liên danh với nhà thầu trong nước khác khi tham dự đấu thầu quốc tế.

- Nhà thầu là doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

- Nhà thầu là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo theo quy định của pháp luật.

- Nhà thầu có sử dụng số lượng lao động nữ từ 25% trở lên; số lượng lao động là thương binh, người khuyết tật từ 25% trở lên; số lượng lao động là người dân tộc thiểu số từ 25% trở lên.

Ngoài ra, căn cứ tại khoản 2 Điều 10 Luật Đấu thầu 2023 có quy định mới ưu tiên doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ tham dự thầu có giá gói thầu không quá 05 tỷ đồng.

Trường hợp đã tổ chức đấu thầu, nếu không có doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ đáp ứng được yêu cầu thì được phép tổ chức đấu thầu lại và cho phép các doanh nghiệp khác được tham dự thầu.

3. Sửa đổi, bổ sung quy định lựa chọn nhà đầu tư

a. Sửa đổi quy trình lựa chọn nhà đầu tư

So với quy trình tại Điều 56 Luật Đấu thầu 2013, Điều 46 Luật Đấu thầu 2023 đã bỏ bước đánh giá sơ bộ năng lực, kinh nghiệm nhà đầu tư quan tâm trong quy trình lựa chọn nhà đầu tư. Thay vào đó, trực tiếp tổ chức đấu thầu.

b. Phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu:

Về phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu, Điều 62 Luật Đấu thầu 2023 quy định phương pháp đánh giá lợi ích xã hội, lợi ích nhà nước được áp dụng để đánh giá năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư và hiệu quả phương án đầu tư kinh doanh do nhà đầu tư đề xuất, bao gồm hiệu quả sử dụng đất, hiệu quả đầu tư phát triển ngành, lĩnh vực, địa phương.

4. Bổ sung quy định hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu

Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung và quy định chi tiết hơn một số hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu, nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Trong đó, điểm mới rõ nét nhất là quy định mở rộng phạm vi của hành vi thông thầu. Cụ thể, thông thầu bao gồm các hành vi sau:

- Dàn xếp, thỏa thuận, ép buộc để một hoặc các bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu hoặc rút hồ sơ dự thầu để một bên trúng thầu;

- Dàn xếp, thỏa thuận để từ chối cung cấp hàng hóa, dịch vụ, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc thực hiện các hình thức thỏa thuận khác nhằm hạn chế cạnh tranh để một bên trúng thầu;

- Nhà thầu, nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm đã tham dự thầu và đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời thầu nhưng cố ý không cung cấp tài liệu để chứng minh năng lực, kinh nghiệm khi được bên mời thầu yêu cầu làm rõ hồ sơ dự thầu hoặc khi được yêu cầu đối chiếu tài liệu nhằm tạo điều kiện để một bên trúng thầu.

5. Thay đổi mức bảo đảm dự thầu trong hồ sơ mời thầu và rút ngắn thời hạn hoàn trả đảm bảo dự thầu

So với quy định tại Điều 11 Luật Đấu thầu 2013 thì căn cứ quy mô và tính chất của từng dự án, dự án đầu tư kinh doanh, gói thầu cụ thể, mức bảo đảm dự thầu trong hồ sơ mời thầu được sửa đổi theo Điều 14 Luật Đấu thầu 2023 như sau:

- Từ 1% - 1,5% giá gói thầu áp dụng đối với gói thầu xây lắp, hỗn hợp có giá gói thầu không quá 20 tỷ đồng, gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn có giá gói thầu không quá 10 tỷ đồng.

- Từ 1,5% - 3% giá gói thầu áp dụng đối với gói thầu không thuộc trường hợp trên.

- Từ 0,5% - 1,5% tổng vốn đầu tư của dự án đầu tư kinh doanh áp dụng đối với lựa chọn nhà đầu tư.

Theo khoản 8 Điều 14 Luật Đấu thầu 2023, thời hạn hoàn trả đảm bảo dự thầu được rút ngắn còn 14 ngày so với 20 ngày theo khoản 7 Điều 11 Luật Đấu thầu 2013.

Luật Đấu thầu 2023 có hiệu lực từ ngày 01/01/2024 và thay thế Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13.

(Chi tiết ở file đính kèm)./.