Vụ Hè Thu 2022, thị xã Hương Trà dự kiến đưa vào gieo cấy khoảng 1.650ha lúa, đến ngày 24/5/2022 đã gieo sạ được 210ha, dự kiến đến 31/5/2022 sẽ gieo cấy xong toàn bộ diện tích. Sau khi gieo sạ 5 - 7 ngày sẽ đưa nước vào ruộng là điều kiện để OBV phát triển gây hại, đặc biệt các ruộng thấp trũng ốc sẽ gây hại nặng. Để chủ động phòng trừ OBV sớm ngay từ đầu vụ, xin giới thiệu đặc diểm hình thái, tập quán sinh sống và biện pháp quản lý phòng trừ như sau:

1. Đặc điểm hình thái

Con đực có nắp miệng hơi nhô gợn sóng, con cái có nắp miệng bằng phẳng hơi lõm xuống. Vỏ ốc và ruột ốc có màu vàng.

Trứng đẻ thành từng ổ có màu hồng tươi, khi sắp nở có màu hồng nhạt. Trứng nở sau 7 - 15 ngày, nở hết trong 2 - 7 ngày. Tỷ lệ nở khoảng 70%, tỷ lệ sống sau 10 ngày tuổi khoảng 80%. Vòng đời OBV khoảng 2 tháng.

2. Tập quán sinh sống và gây hại

OBV chỉ sống trong điều kiện nước ngọt. Ruộng chua, phèn, độ pH < 4 ốc không sống được. Ốc có thể sống tới 3 năm.

Trứng được đẻ thành từng ổ trên bẹ lá, thân cây lúa, trên bờ ruộng hoặc các thân cây, que cọc trên ruộng lúa, 1 ổ có khoảng 150 - 300 trứng. Trung bình 1 OBV cái có thể đẻ 500 - 1.000 trứng.

OBV sống và gây hại chủ yếu trong nước, tuy nhiên ốc cũng có thể sống trên cạn. Trong điều kiện bất lợi (khô hạn) ốc vùi mình xuống đất từ 5 - 30 cm, khi có điều kiện thuận lợi (ruộng có nước) ốc trồi lên cắn phá trở lại. OBV có thể gây hại suốt ngày đêm, tuy nhiên thường gây hại chủ yếu vào chiều- tối.

Tuỳ theo loại thức ăn có được mà tốc độ sinh trưởng nhanh, chậm khác nhau. OBV ăn thực vật, thức ăn ưa thích: mạ non, rau muống… OBV là đối tượng hại lúa, đặc biệt là mạ dưới 3 tuần tuổi.

OBV hoạt động mạnh trong điều kiện nhiệt độ ấm, trời mát. Tuy nhiên nếu nhiệt độ xuống dưới 15^oC và trên 38^oC OBV vẫn sống bình thường.

3. Biện pháp phòng trừ

- Trước khi làm đất nên thả vịt ăn ốc để hạn chế mật số ốc lứa sau.

- Các ruộng sau khi thu hoạch, không đưa nước vào ruộng sớm, chỉ giữ ruộng đủ ẩm, để hạn chế OBV di chuyển và gây hại. Khi làm đất cần cày bừa kỹ, cày sâu để diệt OBV nằm vùi dưới ruộng. Sau khi thu hoạch, bà con cày lật ngay để hạn chế OBV lứa sau.

- Thu bắt ốc, trứng ốc; Cắm cọc ven bờ và rải rác khắp ruộng, đầu nguồn nước, dọc theo các rãnh nước để thu hút OBV đến đẻ trứng. Nên bắt ốc sớm và liên tục từ lúc sạ đến 2- 3 tuần sau. Ốc thu gom được có thể dùng để làm thức ăn chăn nuôi (nuôi vịt, nuôi cá…).

- Tại các mương rãnh, ao, hồ, cần sử dụng cây mạ non, những loại lá cây là thức ăn ưa thích của OBV (lá sắn, lá bắp cải, lá khoai lang, cành lá đu đủ, lá mướp, xơ mít, thân lá khoai mì…) chặt thả xuống nước làm chất dẫn dụ, làm ốc nổi lên mặt nước để thu gom.

- Đặt lưới mắt cáo, lưới nylon hay phên bằng tre nứa ở cống, bọng dẫn nước để ngăn chặn ốc lây lan đồng thời dễ thu gom. Nên đặt lưới sớm ngay từ đầu vụ đến khi thu hoạch.

- Vét rãnh hoặc tạo các vũng nước trên ruộng để gom ốc xuống rãnh dễ thu gom.

- Đối với những ruộng mới gieo sạ hay ruộng lúa đang đẻ nhánh bị OBV gây hại, nên giữ mực nước xăm xắp để hạn chế sự di chuyển và phát tán gây hại của OBV, đồng thời cần dặm bổ sung ngay kết hợp với tăng cường khâu chăm sóc, bón phân để thúc đẩy sự đẻ nhánh của cây lúa.

- Biện pháp hóa học: Trong trường hợp mật độ OBV phát triển mạnh đặc biệt giai đoạn mạ - đẻ nhánh có thể dùng các loại thuốc hóa học sau để phòng trừ:

+ Các thuốc có hoạt chất Metaldehyde như: Assail 12.5GB, Molucide 6GB, MAP Passion 10GR, Osbuva 5GR,...

+ các thuốc có hoạt chất Niclosamide như: Bayluscide 250EC, Dioto 250EC, Snail 250EC, Viniclo  70WP,...

+ Các thuốc có hoạt chất Metaldehyde 7% + Carbaryl 3% như Mecaba 10GR,…

+ Các thuốc có hoạt chất Metaldehyde 10%  + Niclosamide 20% như MAP Pro  30WP,...