Trong thời gian những năm gần đây do ảnh hưởng biến đổi thời tiết khí hậu nên trong sản xuất nông nghiệp trên cây trồng vật nuôi các loại bệnh hại diễn biến rất khó lường và phức tạp. Cây hành lá cũng là một trong những đối tượng bị nhiều sâu bệnh hại, do đó bà con thường phun rất nhiều các loại thuốc để trừ sâu bệnh.
Dựa trên thực trạng đó năm 2020 Trung Tâm DVNN Hương Trà đã xây dựng mô hình trồng hành lá hữu cơ, áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh IPM. Mục đích để giảm các loại sâu bệnh gây hại trên cây hành lá và hạn chế phun thuốc BVTV cho cây hành.
Kỹ Thuật trồng Hành lá theo hướng hữu cơ:
1.Thời vụ:
Cây hành lá được trồng quanh năm. Tuy nhiên năng suất mùa nắng cao hơn vào mùa mưa. Thời gian sinh trưởng 45-50 ngày. Trồng hành trong mùa nắng chú ý sâu xanh da láng, mùa mưa thì bệnh khô đầu lá.
2.Kỹ thuật gieo ươm cây con
- Chọn đất gieo hạt làm cây giống: chọn đất tốt, nhiều mùn, đất thịt nhẹ hoặc cát pha, giữ ẩm tốt, gần nguồn nước tưới, gần nơi trồng.
- Làm đất, lên luống: Đảo đất, phơi 3 - 5 nắng (phơi 3-5 ngày) sau đó trở đất lại (đảo đất lại). Nếu đất to phải đập nhỏ, tơi xốp. Lên luống rộng 1m, dài tuỳ ruộng nhưng thường luống dài 12-15m, cao 10-15cm.
- Bón lót phân trước khi gieo:
Phân chuồng hoai mục đã ủ với Trichoderma khoảng 500kg/sào (500m2).
Rãi đều phân trên mặt luống, lấp đất che kín hết phân, cào trộn đều phân vào đất, cào bằng luống lần cuối, nhặt sạch cỏ dại, sỏi đá...
- Gieo hạt:
Lượng hạt 5kg/sào(500m2).
Nếu thời tiết lạnh thì nên ngâm hạt trong nước nóng 2 sôi 3 nguội trong 1 giờ rồi gieo, nếu trời ấm và đất ẩm thì gieo luôn.
Chia hạt 2 phần/ luống, mỗi luống gieo 2 lần để hạt được phân bổ trên mặt luống đều hơn.
Gieo hạt xong, ta lấp hạt bằng đất bột (lấp kín hết hạt), tủ rơm kín để giữ ẩm và chống trôi hạt khi tưới.
Tưới nước đều trên rơm sao cho nước thấm đều hết hạt và lớp đất mặt một lần.
Sau gieo 3 - 4 ngày hạt mọc, ta dỡ rơm ra khỏi luống (cào rơm xuống rãnh và dọn sạch luống).
Làm giàn che để chống mưa và chống nắng cho cây con: bằng lưới xanh, lưới đen, tấm phên...tưới nước liên tục mỗi ngày 1 lần, sau 10 ngày hành mọc 1 lá thật.
- Chăm sóc sau gieo: Sau gieo tiếp tục tưới nước mỗi ngày một lần vào chiều tối, nếu nắng nhiều phải tưới 2 lần/ngày vào sáng sớm và chiều mát. Cho nước ngập vào rãnh hoặc dùng vòi tưới ô doa. Thường xuyên nhổ cỏ dại bằng tay.
Bón thúc phân hữu cơ khoáng: 3 lần, mỗi lần cách nhau 10 ngày. Một lần 0,5 kg / 10m2. Hoà vào nước để tưới.
Lần 1: sau gieo 10 ngày, hoà phân hữu cơ khoáng vào nước tưới cho hành. Lần 2, lần 3 hoà nước tươi tương tự.
Khi cây đủ 40 - 45 ngày sẽ đem trồng.
- Phòng trừ sâu bệnh:
Đối với sâu: dùng bẩy dính để bẩy con trưởng thành, dùng các thuốc có ngườn gốc sinh để phun khi sâu non xuất hiện.
Đối với bệnh: nên quản lý bệnh bằng cách ủ phân hữu cơ với Trichoderma, để xử lý các nấm bệnh trong đất, nếu hành bị bệnh nên phun chế phẩm Trichoderma ( loại phun)
3. Kỹ thuật sản xuất hành thương phẩm
- Chọn đất
Đất trồng hành lá không kén lắm, có thể trồng trên chân đất sét pha thịt, đất thịt hoặc thịt pha cát,...Tuy nhiên, tốt nhất là trên đất thịt.
- Làm đất: Làm đất để trồng hành như làm đất để gieo hạt
Luống trồng hành có thể rộng 1,0 - 1,2 m, cao khoảng 20 cm, đất phải được làm tơi nhỏ, sạch cỏ dại ( mùa nắng luống trồng có thể thấp khoảng 20cm, mùa mưa 30 - 40cm là đạt yêu cầu).
- Mật độ và khoảng cách:
Khi cây hành trong vườn ươm có 3 lá thật thì đem trồng.
-Lượng giống hành cây con cần cho 500 m2 là: 150 kg hành giống (mùa mưa) và 200 kg (mùa nắng).
-Đối với giống hành thương phẩm cần cho 500 m2 là: 250-300 kg hành hành giống (mùa mưa) và 300-350 kg hành giống (mùa nắng).
Khoảng cách hàng cách hàng: 20 cm. Khoảng cách cây cách cây 10cm, rãnh luống rộng 20 - 30cm.
Khoảng cách trồng còn tuỳ thuộc vào mùa vụ. Mùa nắng có thể trồng dày hơn mùa mưa.
- Trồng cây: Chọn cây khoẻ, gốc to, không quá non mềm, lá cứng, có phấn trắng. Nhổ cây về đem trồng ngay, một luống có thể cấy hành tùy theo độ rộng của mặt luống. Cần phải rải một lớp rơm mỏng lên mặt luống trước khi trồng nhằm giữ ấm cho cây sau khi trồng, đặt biệt là mùa mưa. Trồng 2 - 3 cây/bụi.
- Phân bón: Lượng phân cần bón cho cây tùy thuộc vào nhu cầu của cây, độ phì nhiêu của đất.
* Vôi: 30kg/sào bón trước lúc làm đất.
* Phân bón: gồm phân hữu cơ hoai mục và phân hữu cơ khoáng:
Bón lót: lượng phân chuồng hoai mục đã ủ Trichodermat 800-1000kg /500m2 . Bón 100% phân vi sinh, 30kg phân hữu cơ khoáng.
- Bón thúc 2 lần: phân hữu cơ khoáng 30kg/sào.
Lần 1: ( 20 kg /500m2) sau trồng 7-10 ngày : rãi đều phân lên mặt luống, xới xáo, làm cỏ, lấp phân, tưới nước.
Lần 2: sau lần 1: 10 - 14 ngày ( 10 kg/500m2) vãi lên luống, lấp đất, tưới nước.
Lưu ý: Nên ngưng tưới và phun phân bón trước thu hoạch ít nhất 7- 10 ngày.
- Chăm sóc:
Làm cỏ: Làm cỏ bằng tay để tránh sự cạnh tranh dinh dưỡng của cỏ với hành.
Tưới nước: Cây hành rất cần nước trong quá trình sinh trưởng cung cấp đủ nước cho cây 1 - 2 lần /ngày.
4.Sâu bệnh: Quản lý sâu bệnh bằng IPM:
- Đối với sâu hại: Dùng bẩy dính với con trưởng thành như bướm và ruồi. Với sâu non dùng thuốc có nguồn gốc sinh học phun khi sâu mới nở, AIM trừ ruồi đục lá, dùng kết hợp với vợt sáng sớm hoặc tối để bắt sâu và bướm…
- Đối với các loại bệnh và tuyến trùng: nên dùng chế phẩm Trichoderma để ủ với phân chuồng bón vào đất, khi cây bị bệnh có thể phun Trichoderma.
Ngoài ra nên luân canh cây trồng, vệ sinh đồng ruộng, làm sạch cỏ, tưới đầy đủ nước, tỉa bỏ lá già, lá bị sâu bệnh.
5.Thu hoạch: Hành trồng được 45 - 50 ngày là có thể thu hoạch. Nhưng có thể thu hoạch sớm hơn hoặc muộn hơn tùy theo thị trường và giá cả, số cây đem trồng/bụi. Hành ( 1.000m2) có thể thu hoạch 2 - 3 tấn (chính vụ) và đạt 1 - 2 tấn (trái vụ)